Alman Parlamentosu tarafından 11 Haziran 2021 tarihinde kabul edilen Alman Tedarik Zincirlerinde Kurumsal Durum Tespiti Yükümlülükleri Yasası (Yasa) 1 Ocak 2023 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir. Yasa, belirli bir ölçeğin üzerindeki şirketlere, küresel tedarik zincirleri boyunca ticari faaliyetleriyle ilgili olarak insan hakları standartlarına uyma yükümlülüğü getirmektedir. Yasa ilk etapta merkezi, iş yeri, idari veya kayıtlı ofisi Almanya’da bulunan ve 3.000’den fazla çalışanı olan şirketler için geçerlidir. Yasa, 2024 yılında 1.000 veya daha fazla çalışanı olan şirketler için de geçerli olacaktır. Yasaya uyum sağlamak için şirketlerin tedarik zincirlerindeki mevcut insan hakları risklerini ortadan kaldırmak ve potansiyel insan hakları risklerini önlemek için acil ve hızlı adımlar atmaları gerekiyor. Gerçekten de, Alman şirketlerinin dünyanın dört bir yanındaki tedarik zincirlerinde olumsuz insan hakları etkileri risklerine karşı koruma sağlamaları beklenmektedir; bu da (diğerlerinin yanı sıra) adil çalışma koşullarının sağlanmasını, çocuk ve zorla çalıştırmanın veya tedarik zincirlerinin her kademesinde modern kölelik benzeri uygulamaların önlenmesini gerektirmektedir.
Buna göre, Almanya’da yerleşik şirketlerin bir risk yönetim sistemi (insan hakları durum tespiti – HRDD) kurmaları, düzenli risk analizleri yapmaları ve ticari faaliyetleri, ürünleri veya hizmetleri ile ilgili olarak ortaya çıkabilecek olumsuz insan hakları etkilerini ele almak için uygun önlemleri almaları beklenmektedir. Bu amaçla, şirketlerin İKGD yükümlülükleri kapsamında aşağıdaki gereklilikleri yerine getirmeleri beklenmektedir:
- İnsan hakları üzerindeki olası olumsuz etkileri önlemek için düzeltici süreçleri de içeren bir risk yönetim sisteminin kurulması;
- Kurum içinde risk yönetiminin izlenmesinden sorumlu bir kişinin/kişilerin belirlenmesi;
- Olası olumsuz insan hakları etkilerini belirlemek için düzenli risk analizleri yapmak;
- İnsan haklarına saygı konusunda bir politika bildirisi yayınlanması;
- Potansiyel insan hakları ihlallerinin raporlanmasına olanak tanıyan tedarik zinciri çapında bir şikayet mekanizmasının kurulması;
- Kamuoyuna periyodik raporlama yapılması.
Kanun, uyumsuzluk durumunda hukuki sorumluluk için belirli bir temel sağlamamakla birlikte, şirketin cirosuna göre belirlenecek bir para cezası ve üç yıla kadar kamu ihalelerinden men cezası öngörmektedir.
Yasanın yürürlüğe girmesiyle birlikte, Alman şirketlerinin Yasa kapsamındaki yasal gerekliliklere uymak için önemli bir yasal ve örgütsel çaba göstermesi beklenmekte olup, bu çaba yakın gelecekte yürürlüğe girecek olan AB taslak yönergesi ile de pekiştirilecektir.
